|
|
|
 |
|
Arşimetin Hayatı |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ARCHİMEDES(ARŞİMET)(M.Ö. 287-212)
; Grek kökenli bir aileden gelen Archimedes,Sicilya'nın Siraküz kentinde doğdu.Babası tanınmış bir astronomdu.Öğrenimini,dönemin bilim merkezi olan İskenderiye'de tamamladı;Euclid geometrisi onu nerdeyse büyülemişti.Siraküz'e döndükten sonra tüm yaşamını matematik ve bilisel çalışmalara verdi.
Archimedes'in dikkat çeken bir özelliği çok yanlı bir araştırmacı olmasıydı:ilgi alanı kuramsal matematikten uygulamalı fizik ve savaş mühendisliğine uzanan çeşitli alanları kapsıyordu.Bilimsel kişiliğinde göz alıcı teknisyen becerisiyle üstün matematik yeteneğinin birleştiği görmekteyiz.Ama ilgi odağında öncelikle koni kesitleri,hidrostatik ve dengeye ilişkin kuramsal sorunlar yer alıyordu.Problem çözme büyük tutkusuydu.Söylentiye göre,kumsalda bir geometri problemi üzerinde uğraşırken kendisine yaklaşan Romalı askerlerin farkına varmaz,saldırıya uğrayarak yaşamını yitirir.
Fizikte şimdi 'Archimedes ilkesi' diye bilinen bir doğa yasasını bulmanın heyecenıyla banyodan kendini sokağa atıp 'Buldum,buldum!' diyerek sokakta çıplak koşmuştu.
Sudan daha yoğun bir nesne,suya daldırıldığında,taşırdığı suyun ağırlığınca ağırlığından yitirir.Archimedes ilkesi denen bu ilişki hidrostatik diye bilinen fizik dalının temel taşıdır.İş bu kadarla kalmaz.Archimedes hidrostatiğin temelini attığı gibi fiziğin ana dalı mekaniğin de temelini atar.
Kaldıraç,pratik yararı çok eskiden bilinen,çeşitli uygulama alanları olan bir ilkeye dayanır.Helenist dönemden 2000 yıl öncesine uzanan Asur ve Mısır uygarlıklarına ait pek çok yapı ve yontularda ilkenin örneklendiği görülmektedir.Archimedes'in yaptığı ilkeyi teorik yönden temellendirmek olmuştur.Geçmişten gelen uygulama ve gözlem birikimi ilkeyi doğrulayıcı nitelikteydi kuşkusuz;ama bu Archimedes için yeterli değildi.Archimedes,''Eşit olmayan iki ağırlık,destek noktasından bu ağırlıklarla ters orantılı mesafelerde dengelenir,''diye dile getirdiği ilkeyi bir yasa olarak ispatlama yoluna gider.Bilindiği gibi o çağda bir bilimin yetkinlik ölçütü önermelerinin aksiyom ve teorem olarak dedüktif bir dizgede düzenlenebilmesiydi.Bunun bilinen en çarpıcı örneğini Euclid geometrisi ortaya koymuştu.Euclid'i örnek alan Archimedes benzer başarıyı önce hidrostatikte,sonra mekanikte gösterir.
Archimedes kuşkusuz antik dünyanın ilk ve en büyük bilim adamıydı.Bugün dünyamıza gözlerini açsa,ne bilimimiz,ne de bilime dayalı teknolojimiz onu fazla şaşırtmayacaktır,herhalde!Onun çoğu kez gözden kaçan ama belkide en büyük başarısı araştırma etkinliğinde gözlem ile ussal çıkarımı birleştirmesi,modern anlamda bilimsel yöntemin ilk özgün örneğini ortaya koymuş olmasıdır.
Ayrıca Archimedes,bilimde atılım gücünü,''Bana bir dayanak gösterin,tüm dünyayı yerinden oynatayım!''çağrısında dile getirmişti.
|
|
|
|
|
|
| |
